De verwarring van vandaag
We leven vandaag in een verwarrende tijd. Veel mensen die de Bijbel bestuderen hebben een mening over een bepaald onderwerp die weer ingaat tegen andere meningen. Door gebrek aan hiërarchische organisatie kan iedereen zijn eigen ontdekte waarheid verkondigen. Men hoeft geen theologische opleiding te hebben gevolgd om iets te mogen zeggen over de Bijbel. In Bijbelstudiegroepjes, gebedsgroepen, brochures, boeken, op websites, in Bijbelcursussen en vanaf de kansel (bij evangelischen: het podium) worden de meest uiteenlopende leringen verkondigd, allemaal met de Bijbel in de hand. Vooral op het internet circuleren talloze websites waarop men allerlei uiteenlopen visies aan de man probeert te brengen. Hier en daar lijken bepaalde visies wel heel ver gezocht, zoals de visie dat de aarde hol is en wij met z’n allen aan de binnenkant wonen. Of wat te denken van een cursus ‘doden opwekken?’
Aan de andere kant van het evangelische spectrum vinden we de kritische Bijbeluitleggers. Sommige mensen uit deze hoek hebben een radicale toon die andersdenkenden aan de kant zet als onwetend of zelfs dwalend. Ze zien zichzelf als moderne profeten die zo’n beetje alles wat er op het christelijke erf gebeurt, kritisch moeten beoordelen. Helaas blijkt er dan bitter weinig nog echt betrouwbaar te zijn.
Er zijn dus vele verschillende meningen over bijna ieder Bijbels onderwerp. Als je een christelijke website bezoekt en je leest over welk christelijk thema dan ook, dan word je op de forums steeds weer geconfronteerd met een groot aantal meningsverschillen. In het weekblad van de Evangelische Omroep, dat ik al bijna twintig jaar lees, zien we in de rubriek ‘ingezonden brieven’. Er hoeft maar een artikel in het blad te hebben gestaan met een bepaalde visie, of de ‘voors’ en de ‘tegens’ stromen binnen. Sinds een paar jaar heeft men in dit blad ook een rubriek waar men op een stelling kan reageren met ‘eens’ of met ‘oneens’. Ook hier blijkt weer een veelzijdigheid aan opinies. Zo zijn thema’s als de verhouding tussen de wet en de genade, de verhouding tussen Israël en de Kerk, de doop, het spreken in tongen, de handoplegging, de bevrijdingsbediening en de leer over de toekomende dingen, aanleiding geweest voor heftige theologische meningsverschillen. Er is zodoende over sommige thema’s oneindig veel verwarring ontstaan.
Ik ben tot de overtuiging gekomen dat wij, christenen anno de 21e eeuw, een eind zijn afgedreven van het zicht op de Bijbelse waarheden. We missen het inzicht in veel dingen. We hebben geen idee van hoever we van de waarheid zijn weggedreven door de invloed van de tijdgeest (zie het artikel daarover op deze site). Enerzijds is dit te wijten aan dus deze tijdgeest, anderzijds aan een geestelijke strijd. Het gevolg is een droevige verwarring.
Er vinden op het christelijk erf felle discussies plaats over een eindeloze reeks onderwerpen. Zelden zijn christenen het, welk thema het ook betreft, eens met elkaar. Zorgden kerkmuren vroeger voor het buiten de deur houden van allerlei afwijkende visies, tegenwoordig vindt men christenen met allerlei verschillende opvattingen verdeeld over alle kerken en gemeenten in Nederland. Hoewel de grote meerderheid van deze thema’s niet van eeuwigheidswaarde zijn (in de zin van dat onze behoudenis ervan afhangt), het zijn toch onderwerpen die het praktische leven als christen raken. Daarom is het tot op zekere hoogte belangrijk om de Bijbelse waarheid over deze thema’s te zoeken. Dat is onze verantwoordelijkheid, maar de vraag die mij bezig houd is: tot welke prijs? Zijn al deze meningsverschillen het waard om ons als christenen van elkaar te verwijderen?
Toen ik de Bijbel begon te bestuderen heb ik mij vaak gefrustreerd over bepaalde passages die ik te onduidelijk vond. Ik wilde dolgraag ontdekken ‘hoe het zat’, maar waarom stond het er nou niet wat duidelijker? Ik las en herlas gedeelten, las boeken, maar bleef met vele vraagtekens zitten. Zo heb ik rond het hele vraagstuk van het wel of niet preken van vrouwen wel tweehonderd keer 1Ko14:34 en 1Tm2:11,12 bestudeerd in hun samenhang. Ik las er vele boeken en artikelen over. De ene uitlegger was zeer overtuigend in zijn uitleg dat Paulus het niet toestond dat vrouwen mochten spreken of leren (en dat was lange tijd mijn visie), terwijl de andere uitlegger, ook heel overtuigend, wist te vertellen dat dit juist niet de betekenis van de teksten is (meer mijn huidige visie). Welke is nu de meest Bijbelse uitleg?
Hoe komt het dat er zoveel verschillende visies zijn? Een heel belangrijk principe in de uitleg van de Bijbel is deze: God geeft ons niet alles op een presenteerblaadje. Hij kauwt ons niet alles voor. We hebben een geestelijk inzicht nodig en daarnaast een verlangen om diep te graven in zijn Woord. Spreuken 2:4 zegt dat als we naar de wijsheid zoeken als naar zilver en naar haar speuren als naar verborgen schatten, we haar zullen vinden. Voor diegenen ontvouwt God zijn Woord. Het is een puur geestelijke aangelegenheid, geschonken door een ‘geest van wijsheid (Ef1:18)’. Theologische kennis is niet hetzelfde als geestelijk inzicht. Het puur naar de letter lezen van de Bijbel is wat anders dan de geest van de profetie begrijpen. Dit laatste kunnen eenvoudige mensen ontvangen, terwijl geleerde theologen er blind voor kunnen blijven.
Naast de voorwaarden om de Bijbel op de juiste manieren te benaderen (zie artikel: kan ik de Bijbel vertrouwen?) zijn er de volgende oorzaken waardoor verwarring ontstaat:
1. Subjectivisme. Men leest de Bijbel als een boek van het eigen zieleheil: Betekenis van kruis wordt dan puur tot zieleheil beperkt. Maar zie Gl2:20; Ef5:2,25; Jh17:4a. Het kruis heeft een wijdere betekenis dan alleen het heil voor de individuele ziel (zie artikel op deze site: de betekenis van het kruis).
Het Avondmaal wordt beperkt tot bevestiging van het geloof. Zie het artikel op deze site over het Avondmaal. Er is een diepere betekenis dan alleen voor de individuele ziel die geloof bevestigd wil zien. De Bijbel gaat niet in de eerste plaats over onze belangen, maar over Gods eer en Zijn heerlijkheid.
2. Eenzijdigheid. Uitverkiezing wordt bijvoorbeeld uitgespeeld tegen bekering. Wat we ook zien vandaag de dag is dat men op de loop gaat met de genade en geen oog meer heeft voor de heiligheid van God. Dan wil men bijv. niets meer weten van Gods oordelen over gelovigen die zondigen of over Gods opvoedende maatregelen. Mensen hebben de neiging te vervallen tot eenzijdigheden. Alleen de nadruk leggen op een bepaald aspect van de waarheid zoals de Heilige Geest, het koninkrijk, de toekomst etc.
3. Verstandelijke uitleg; Jehova’s Getuigen: ‘eeuwig leven is eeuwig bestaan’. Wachttoren Genootschap is de getrouwe knecht van Mt24:45. ‘Eeuwig’ is juist niet voor altijd, want het Griekse woord ‘aioon’ betekent ’tijdperk’. De Bijbel is een geestelijk boek dat moet worden gelezen met geestelijke ogen. Niet alles is daarin eenvoudig, maar iedere zin heeft betrekking op ons geestelijk leven.
4. Theologisch systeem opbouwen; Op de loop gaan met een tekst of een begrip bijv. het verbond of de gemeente dat men laat beginnen met Adam of het begrip ‘koninkrijk van God’ gebruiken als verklaring van de rest van de Bijbel. Met name de verhouding tussen Israël en de gemeente is hierdoor onduidelijk geworden.
5. Gevoelsmatige uitleg. Doop is opdragen aan de Heer, spreken in talen voor stichting van jezelf (1Ko14:2). God wil dat we gezond zijn, de wet is iets negatiefs, de hel bestaat niet want dat past niet bij een liefdevolle God, etc.
6. Geen onderscheid maken. bijv. tussen geloven en tot de Kerk behoren; en tussen Kerk en Koninkrijk waardoor men het kwaad laat geworden; het onderscheid tussen het koninkrijk van God en de gemeente van God behandel ik op deze site. Zie de artikelen met die naam. Het niet verstaan van het unieke karakter van de gemeente zorgt voor veel verdeeldheid. Wij leven nu in de tijd van het niet zien en toch geloven. Helaas zoeken velen vandaag naar zichtbare dingen zoals genezing, tekenen etc. Zie de artikelen op deze site over deze thema’s met name ‘Wat velen niet onderscheiden’ en ‘Paulus’ evangelie: hier draait het om’.
N.B. Als de Schrift een ander woord gebruikt hebben we te maken met een andere zaak of met een ander aspect van een zaak. Koninkrijk der hemelen is niet hetzelfde als koninkrijk van God. De dag van de Heer is niet hetzelfde als de dag van Christus.
7. Niet letten op verband, altijd nagaan: wie zegt het; tot wie wordt het gezegd; wat wordt er gezegd. Deut28 gaat over zegen en vloek, maar is niet primair voor de gemeente van God geschreven. Woorden als ‘wet’ en ‘geloof’ moeten goed worden bekeken in hun context.
Denk aan het Engelse gezegde: A text without context is a pretext.
Voorbeeld: Een advocaat over Job 1:“De Bijbel zegt dat de mens alles geeft voor zijn leven. Dat heeft mijn cliënt gedaan”. Maar wie spreekt dit woord uit in Job 2:4? De satan!
Alle dingen zijn geoorloofd.1 Ko10:23 Zondigen soms ook?
Oordeelt niet. Mt7:1 Dus men past geen tucht toe met verwaarlozing van 1Ko5:12
8. Niet letten op karakter van Bijbelboek: Jacobus uitspelen tegen Romeinen brief; heil door werken! Jacobus benadrukt de gevolgen van een waar geloof terwijl Romeinen de voorwaarden schetst. De uitspraken niet in het karakter van het Bijbelboek zien, bijv. ‘Wie uit God geboren is, zondigt niet’ uit 1 Johannes.
9. Geen Schrift met Schrift vergeleken: Openbaring verklaren zonder belichting van Daniël en andere Bijbelboeken. Als Openbaring spreekt over een ‘beest’ dan is het belangrijk te weten dat Daniël daar ook over heeft geschreven.
10. Niet bedenken dat iets figuurlijk bedoeld is: Het water genoemd in Jh3:5 laten slaan op vruchtwater of op de doop met voorbij gaan aan Jk1:18, 1Pt1:23; Ef5:26; Jh6:27. Lk22:36 zwaard letterlijk opgevat met voorbijgaan aan Mt26:52; Mt26:28 in de zogenaamde eucharistie bloed letterlijk genomen zonder de les te trekken uit 2 Sm23:17; Jh3:5 etc. In het boek Openbaring is het vrij lastig te bepalen welke termen figuurlijk en welke letterlijk zijn bedoeld.
De uitdrukking “misgeboorte” van 1Ko15:8 letterlijk laten slaan op de geboorte van Paulus; Groet elkaar met een heilige kus: 1Th5:26. opvatten als een voorschrift voor de wijze van groeten. Maar er staat niet “groet elkaar met een kus”.
Niet zien waar iets een beeld van is: zuurdeeg gezien als beeld van iets goeds i.p.v. iets kwaads beeld van kwade (doorwerking soms positief bedoeld).
11. Vergeestelijkingsmethode van de profetieën. Wat voor Israël geldt past men toe op de Gemeente. Dit is in het verleden heel veel gebeurd. Toch heeft God twee verschillende volken waar Hij verschillend mee handelt. Over dit thema is ontzettend veel verwarring. Sommigen zijn zo pro-Israël dat ze christenen dwingen de Sabbat te houden of andere Joodse voorschriften te eerbiedigen. Toch is Gods volk vandaag niet Israël, maar de gemeente. Straks zal God Israël weer herstellen, maar nu zijn ze onder een bedekking (2Ko3:14).
12. Verkeerd gebruik van ’tijdgebondenheid’. Iets kan tijdbetrokken zijn, maar daarmee wordt het voorschrift wat zijn doel betreft niet opzij gezet, zie voetwassing uit Jh13. Als het gaat om de voorschriften van Paulus over het zwijgen van vrouwen in de gemeente (1Ko14:34) is het nog niet zo eenvoudig om te kunnen bepalen wat tijdgebonden is en wat niet.
Al deze punten (met dank aan Jaap Fijnvandraat) zorgen voor veel misverstanden. De Heilige Geest is de uitlegger van het Woord, maar wij hebben ook de verantwoordelijkheid goed na te denken en te studeren. Hier komt bij dat God ons niet alles voorkauwt. Er is geestelijk onderscheid voor nodig. Ik las ergens: ‘God geeft in zijn Woord geen onoplosbare raadsels. Wel zegt Hij de dingen zo, dat we ons geestelijk inzicht moeten gebruiken om zijn verheven bedoeling te verstaan.’ Voor diegenen die tijd stoppen in het bestuderen van de Bijbel en zich openstellen voor de Heilige Geest, is er meer te ‘zien’ in de Bijbel dan voor diegenen die er weinig energie in stoppen.
Het is mijn persoonlijke overtuiging dat met de komst van de Pinkstertheologie (begin 20e eeuw) met zijn nadruk op geestelijke uitingen ook voor veel verwarring heeft gezorgd. Hun visie op de tongentaal, doop met de Heilige Geest, profetie, wonderen en tekenen heeft ervoor gezorgd dat het Bijbelse onderwijs over deze dingen op zo’n manier belicht werd dat het evenwicht uit het oog werd verloren. Vandaag vinden we veel uitleggers die de spectaculaire elementen, zoals wonderen, tekenen etc. zien als horend bij het leven van iedere gelovige. Hoewel de beweging ook goede vruchten kent, zoals het hernieuwde besef dat we meer van de Heilige Geest nodig hebben, is het gevolg dat men op veel punten het spoor bijster is geraakt.
Dan nog zijn een hele hoop onderwerpen niet eenvoudig. God geeft ons bovendien aan elkaar om van elkaar te leren. Niemand weet alles of begrijpt alles van de Bijbel. De één ontvangt bijzondere openbaring over het ene onderdeel en de ander weer een voor een ander onderdeel. Toch zouden er een hoop misverstanden uit de weg zijn geruimd als men met bovenstaande punten rekening zou houden.
De verwarring heeft uiteraard ook een geestelijke achtergrond zoals ik in het begin al schreef. Het is een geestelijke strijd. Satan is erop uit om verdeeldheid te zaaien. Hij wil onze ogen verblinden voor wie God is en hoe groot zijn kracht is. Daarnaast is hij erop uit de totale verdorvenheid van de natuurlijke mens te verdoezelen, zodat er geen radicale bekering wordt gepreekt. We leven in een tijd vlak voor de wederkomst van Christus. De dwaalgeesten en valse profeten zijn op grote schaal actief, zie mijn artikel over het beproeven van de geesten, of de preek over de geestelijke verleiding van de eindtijd, ook op deze site (of bijv. het artikel ‘de invasie van een andere geest’). Paulus bidt niet voor niets om een geest van openbaring en wijsheid om Hem recht te kennen (Ef1:15-18). Juist in onze tijd is dit van levensbelang. Er is geestelijk onderscheid nodig om te kunnen zien waar het op aankomt en dat is de eenvoudige toewijding aan Christus zoals Paulus dat verwoordt in 2Kor11:3. Satan komt met een iets andere Jezus om mensen niet te laten kennismaken met de kracht die er is in Hem. Zo zijn bijv. de ogen van velen dichtgegaan voor het onderwijs over de wederkomst van Christus. Jezus raadt ons aan om ogenzalf te kopen en zodiende weer te gaan zien (Op3:18). Geestelijk onderscheid is van reuzebelang. Satan zit niet stil om de kinderen van God weg te houden van de openbaring van Jezus vanuit het Woord van God. Totale onderwerping aan Hem, belijdend dat er in ons eigen vlees, of de oude natuur niets goeds is, is de kern van de Bijbelse boodschap.
Niemand heeft het volledige inzicht, maar het is raadzaam onderwijs te zoeken dat recht doet aan de Schrift en men dichter brengt bij Christus.